در نوشته های قبلی(اینجا و اینجا) در خصوص اهمیت و گامهای اجتماعی سازی نوشتیم. در این نوشته میخواهم کمی در خصوص تاکتیک های اجتماعی سازی صحبت کنم.
در کل شش تاکتیک یا به اصطلاح شش دسته تقسیم بندی شده تاکتیک برای اجتماعی سازی در ادبیات نظری بحث شده است.
تاكتيك جمعي در مقابل فردي
میتوان برنامه جامعه پذیری کارکنان جدیدالورود را به صورت گروهی یا فردی به پیش برد. هر کدام مزایا و معایبی دارد. در خصوص کارکنان جدیدالاستخدام اجتماعی سازی گروهی ارجحیت دارد ولی زمانی که فردی در درون سازمان ارتقا می یابد، اجتماعی سازی فردی ارجح تر هست. اجتماعی سازی فردی تمرکز بیشتری روی فرد دارد و تخصصی تر انجام میشود ولی اجتماعی سازی گروهی، بیشتر متمرکز بر ارزشها و بنیان های کلیدی سازمان است.
تاكتيك رسمي در مقابل غير رسمي
اجتماعي سازي رسمي به فرايندهاي اشاره دارد كه در آنها فرد تـازه وارد در زمـاني طی دوره كم و بيش از افراد عادي سازمان جدا شده و در جایی خارج از سازمان شبیه دوره های آموزشی قرار دارند.
اجتماعي سازي غير رسمي در مقابل نقش فرد تازه وارد را يك نقش ويژه در نظر نمي گيرد و فرد تازه وارد از افراد با تجربه سازمان جدا نمي شود بلکه در کنار آنها و در طی زمان و بدون طی فرایندهای رسمی و در یک فضای دوستانه کاری غیر رسمی آموزشهای لازم را میگیرند.
اجتماعی سازی غیر رسمی برای جمعیتهای کوچکتر اثربخشی بیشتری خواهد داشت و ماندگاری بیشتری را هم ایجاد می کند.
تاكتيك پيوسته در مقابل تصادفي
در اجتماعی سازی پیوسته، گامهای مدونی وجود دارد که در طی فرایند به صورت منظم و اعلام شده طی می شوند ولی در اجتماعی سازی تصادفی ترتیبی برای مطالبی که افراد بایستی یادبگیرند در نظر گرفته نشده و فرد مبتنی بر مسائلی که پیش می آید مطالب مد نظر را آموزش میبیند.
احتماعی سازی ترتیبی تا حدود زیادی در تضاد با ایجاد فردی نوآور هست و احتمالا چارچوب منظمی را در ذهن فرد شکل می دهد.چرا كه در اجتماعي سازي ترتيبي، افراد پيش از ايـن كـه بـه نقـش مورد نظر برسند، خود را با نظرات ديگران تطبيق ميدهند
تاكتيك با ثبات در مقابل متغير
اين بعد اشاره به درجهاي دارد كه گامهاي دربرگيرنده در يك فرايند اجتماعيسازي داراي جدولزماني هسـتند؛ كه اين جدول زماني براي سازمان و براي متقاضيان مشخص است.
اجتماعي سازي ثابت اطلاع دقيقي از زمان لازم براي تكميل فرايند و عبور از مرز ارائه ميدهد. اجتماعي سازي متغير اطلاعات كم و نامشخصي از زماني كه عبور از يك مرز اتفاق ميافتد، ارائه ميدهد.
تاكتيك سريال در برابر گسسته
در يك فرايند اجتماعي سازي سریالی، اعضاي با تجربه سازمان، تازه وارداني را پـرورش مـيدهنـد كـه در آينـده موقعيت مشابه آنان را در سازمان خواهند داشت. در حقيقت اين افراد با تجربه به عنوان الگوي افراد خواهند بود.
وقتيكه تازه واردان مسير گذشتگان را در سازمان دنبال نكنند و الگويي وجود نداشته باشد كـه بـه آنـان نشـان دهد كه در آينده چه وضعيتي خواهند داشت، فرايند اجتماعي سازي گسسته اسـت.
انتخاب بین این دو روش، بستکی به این دارد که سازمان میخواهد فرهنگ گذشته خود را ادامه دهد یامیخواهد این فرهنگ را تغییر دهد؟
اجتماعي سازي سریالی به احتمال زياد نتايجي را ايجاد خواهد كرد كه نقش خود را همانطور كـه هسـت ميپذيرند اما فرایندهاي گسسته احتمالاً افراد نوآور را ايجاد ميكند.
تاکتیک حمايت در مقابل عدم حمايت
اين بعد به درجهاي اشاره دارد كه فرايند اجتماعي سازي ساختاردهي شده است كه هويت فرد را تاييد و يا انكـار كند. فرايند تاکتیک حمایت و پذیرش فرد ويژگيهاي شخصيتي فرد را كه مفيد است شناسايي كرده و مورد تاييد قرار ميدهد.
در مقابل، فرايندهاي اجتماعي سازي عدم حمایت و تغيير فرد، به دنبال انكار و از بين بردن ويژگيهاي شخصيتي فرد هستند و به دنبال تغییر وی هستند.
اینها تکنیکهای متنوعی برای اجتماعی سازی هستند. بسته به اینکه شما نیاز دارید:
- افراد نقش را بدون هیچ خلاقیتی بپذیرند یا اینکه لازم است در آن خلاقیت داشته باشند
- افراد بدون هیچ تغییری در ارزشهای خود مشغول به کار شوند یا اینکه کاملا ارزشهای آنها تغییر کنند
میتوان ترکیبی از این روشها را استفاده کرد.
