متاسفانه یا خوشبختانه در فارسی یک کلمه معانی مختلفی دارد و بعضا همان لغت ممکن معادل 3 و حتی بیشتر کلمه در زبان دیگری باشد. شایعه هم از آن کلمات است ما به بعضا به پچ پچ های در گوشی هم شایعه میگوییم، به مواردی در سطح ملی هم شایعه میگوییم، و در تعریف شایعه به بی اساس، با اساس بودن آن هم خیلی توجه نداریم. هرعبارتی که بین گروهی از 2 تا میلیونها نفر پخش میشود را فعلا شایعه مینامیم.
در زبان انگلیسی به صورت اخص با دو واژه در این خصوص مواجه می شویم که بایستی در فارسی هم سعی کنیم این تفکیک را رعایت کنیم: Rumor و Gossip
Gossip اشاره به گفتگوهای دو نفره یا گروهی در خصوص چیزی یا کسی بدون اینکه هدف خاصی مد نظر باشد. اینها را بهتر است غیبت یا حتی وراجی های ناشی از پر حرفی بنامیم.
ولی Rumor ، امان از Rumor…گفتگوهایی بین دو نفر یا گروهی از افراد ولی با هدفی مشخص. اینجا تلاشی عمدی است اطلاعات ممکن است نیمه صحیح، مخلوط شده یا کاملا بی اساس باشد. ولی هرچه که هست هدقمند است. اینها همان چیزی است که در سازمانها به آن مبتلا هستیم و به ما آسیب میزند. البته وراجی هم در دراز مدت آسیب زننده است ولی در کوتاه مدت اثرات شایعه مخرب بود
علم ارتباطات تعریف وسیعی در خصوص شایعه دارد به این صورت که هر عبارت بررسی نشده‌ی منتقل شده را تحت عنوان شایعه معرفی میکند
هر دوی اینها برای جلب توجه سه ویژگی مهم بایستی داشته باشند: اهمیت(ضرورت زمانی-مکانی)، ابهام و آمادگی پذیرش.
در واقع اگر شما امروز اطلاعاتی از فساد فلان وزیر در یک کشور آفریقایی را برای فردی تعریف کنید هیچ اهمیتی به شما نمیدهد، ولی اگر در خصوص تغییر یک معاون وزیر، مدیر عامل بانک یا رقمی از یک فساد را بر اساس شنیده های خود اشاره کنید، حتما مورد توجه قرار میگیرد.
در خصوص ابهام، هم از بعد اطلاعات و هم از بعد زمینه و بستر رشد شایعه، ابهام به شدت به رشد و توسعه شایعه کمک میکند.در فضای مه آلود تصادفها بیشتری رخ میدهد، سرقتهای راحت تری میشود صورت داد، فضای مه آلود آب گل آلوداست، مناسب ماهی گیری است.
و نکته سوم آمادگی پذیرش است، مخاطب هر اطلاعاتی را نمیپذیرد، در هر شرایطی هر چیزی را نمیپذیرد. بنابراین برای رشد و توسعه یک شایعه حتما بستری اماده بوده، ولی تناسبی هم رعایت شده است. اساسا شایعاتی که در آن تناسبات رعایت نشود رشد چندانی هم پیدا نمیکنند. اینکه روحانی در انتخابات انگلیس کاندید شده اساسا از نفر دوم به بعد گسترش پیدا نمیکند، ولی اینکه فلان وزیر حاشیه دار استعفا داده به شدت قابل پذیرش است و ممکن است تا 90 درصد یک جامعه را درگیر کند.
به 3 میلیون پیامی که روزانه در تلگرام به زبان فارسی تولید میشود توجه کنید، بخش قابل توجهی از اینها را روزانه مطالعه میکنیم. چقدر از آنها شایعه هستند؟ کمی بزرگتر فکر کنیم با تعریفی که از شایعه با عبارت Rumor ارائه کردیم چقدر از اخباری که میخوانیم شایعه هستند؟ 
شایعه برای هدفی تولید میشود و ممکن است حتی به هدف هم آسیب بزند ولی آیا برای منتقل کننده شایعه هم تبعاتی دارد؟ جواب بلی است. همینکه ذهن شما به جای اینکه به امورات شخصی خود و اهداف شخصی خود مشغول باشد به یک مسئله کاملا و بی ربط متصل شده و انرژی که از شما گرفته میشود بزرگترین هزینه ای است که برای توجه به شایعات میپردازیم.
چه برنامه ای برای مقابله با آسیب های فردی و شخصی شایعه داریم. در نوشته های بعدی به آسیب فردی، اجتماعی شایعه، راهکارهای مقابله و در نهایت کاربردهای مثب شایعه خواهم پرداخت. البته یک گروه از کارکنان بدقلق همین شایعه پراکنان هستند که در نوشته ای مجزا به آنها خواهم پرداخت
