اثر مادر…(یکی از علل سکوت سازمانی)

جالب است بدانید یکی از دلایل که اغلب افراد در خصوص نگرانی های خود سکوت اختیار می کنند از دیدگاه روانشناسان تحت عنوان اثرمادر(Mum Effect) نامگذاری شده است.

تصور کنید خبر نسبتا ناراحت کننده را قرار است به کسی بدهید، قطعا اینکار را با اشتیاق نخواهید کرد. کمی دست دست خواهید کرد، کمی منتظر می مانید تا فرد دیگری این مسئولیت(دقت کنید مسئولیت) را بر عهده بگیرد نهایتا تنها در صورتی که مجبور باشید و مطمئن باشید کس دیگری چنین کاری را نخواهد کرد، شما انجامش خواهید داد. این دقیقا همان اثر مادر است.

اطلاعات در مسیر رو به بالا فیلتر می شود، ولی چرا…؟

در سازمان ها، شواهدی وجود دارد که کارکنان به ویژه در مورد مسائل مربوط به انتقال مشکلات بالقوه، به کسانی که بالاتر از آنها قرار دارند راحت نیستند. به عنوان مثال، مطالعات متعددی نشان داده اند که زیردستان اطلاعاتی را که به مافوق خود انتقال می دهند را تحریف می کنند.

ذات سلسله مراتب سازمانی

به عبارت دیگر، رابطه سلسله مراتبی بین تابع و سرپرست به نظر می رسد اثر مادر را تشدید می کند. بیش از نیم قرن پیش، فستینگر در تحقیق خود نشان داد که  سلسله مراتب سازمانی به صورت ذاتی موانعی در برابر ارتباط آزاد و جریان ازاد اطلاعات درون سازمان ایجاد می کند.

حفاظت از خود

البته کاملا روشن است که این یک نوع رفتار محافظت از خود تلقی می شود، زمانی که افراد احساس کنند انتقال چنین اطلاعاتی موقعیت آنها به خطر خواهد انداخت، اطلاعات را فیلتر خواهند کرد.

کمبود اعتماد به نفس افراد

البته نقش اعتماد به نفس هم در تحقیقات مختلف به عنوان یک متغیر تاثیر گذار میانجی تعریف می شود. به اعتقاد شماری از محققان، افرادی که در بیان اندیشه ها و احساسات خود شکست می خورند، غالباً دچار استرس، اضطراب، نارضایتی، بدبینی و حتی افسردگی می شوند که چنین نتایجی رابطه مستقیم با میزان اعتماد به نفس افراد دارد.

در دسترس نبودن مدیر

تحقیقات مختلفی هم نشان داده اند که میزان در درسترس بودن مدیران هم نقش تعیین کننده ای در فیلتر شدن اطلاعات دارد. اغلب دیده میشود که کارکنان گله مند از این هستند که برای دیدن مدیر خود بایستی ساعتها و گاه روزها منتظر بمانند. چه اشکالی دارد مدیر گاهی به سراغ افراد برود و با آنها گپ بزند. کیفیت رابطه مدیر و زیردستان به شدت می تواند اثر مادر را کاهش دهد.

ویژگی های مدیر مستقیم

مشخصه ها و ویژگی های شخصی رهبر هم می تواند در این خصوص تعیین کننده باشد، میزان نقد پذیری، کانون کنترلی که کارکنان از سرپرست خود درک کرده اند، به میزان زیادی در شدت اثر مادر موثر است. درخواست بازخور از سوی مدیر می تواند احساس حمایت سازمانی بالایی را به افراد منتقل کند.

جمع بندی

خروجی نهایی اثر مادر یک بازی باخت-باخت است. هم کارمند در بلند مدت سازمان را در بهترین حالت ترک خواهد کرد، هم سازمان و مدیر خود را از اطلاعات ارزشمند و چرخه بازخور محروم می کنند. با راه حل های ساده و کوچک می شود، بخش زیادی از این اثر را تحت کنترل در آورد که بخش زیادی از آن ایجاد اعتماد دو طرف و فراهم آوری حمایت سازمانی ادراک شده از سوی کارکنان است. به قول نیچه تحمل انتقاد نشانه بارز فرهنگ است. شاید باید کمی با فرهنگ تر باشیم.

 

پ.ن: کلمۀ «mum» هم به عنوان یک آوای از حالت لبها موقع سکوت و هم معادل مادر آورده شده است. هر دو به این مفهوم می خورد در هر صورت من ترجیح دادم از عنوان اثر مادر استفاده کنم.

اگر مفید بود با دوستان خود به اشتراک بگذارید.