مروری بر مدل ارزیابی مشاغل هی گروپ

مدل ارزیابی مشاغل هی گروپ شاید شناخته شده ترین مدل موجود در بازار ایران است. شرکتهای هم همچون شرکت ملی نفت و به تبع آن شرکتهای گاز و پالایش و پخش فراورده هایی نفتی شناخته شده ترین سازمانهای ایرانی هستند، که از این مدل استفاده می کنند و ممترین مزیت آنها نیز این است که بدون واسطه و از طریق کمپانی هی گروپ سامانه طبقه بندی مشاغل آنها طراحی شده است. 

مدل ارزیابی مشاغل هی گروپ در اوایل دهه افرادی توسط هی و همکارانش طراحی شده و مبنای آن عوامل امتیازی است. جالب اینجاست که مبتنی بر نظرسنجی های صورت گرفته از پر کاربردترین مدلهای ارزیابی مشاغل در بخش خصوصی، دولتی و غیر انتفاعی است. 

مدل منطق بسیار جذاب و دلنشینی دارد و سهولت فهم آن به پذیرش و کاربرد بیشتر آن خیلی کمک کرده است. به عنوان مثال، در مقایسه با مدلهای مرسوم دیگر مانند مرسر(IPE) از جهاتی پیچیدگی کمتری دارد.

از مهمترین ویژگی های الگوی ارزیابی مشاغل هی، درکی است که نسبت به محیط پیرامونی دارد. هیچ شغلی را مجرد از محیط و زمینه ای که در آن فعالیت می کند ارزیابی نمی کند. همچنین در ارزیابی مشاغل، چنان که نگاه گذشته نگر دارد و از متخصصین شغل کمک می گیرد، نگاه آینده نگر نیز دارد و استراتژی و جهت گیری کلان سازمان را نیز در نظر می گیرد.

مدل ارزیابی مشاغل هی گروپ مبتنی بر یک منطق سیستمی است. هر شغل یک سری ورودی دارد، ی فرایندی برای انجام و یک سری نتایجی که مورد انتظار از انجام آن شغل است. سیستم ارزیابی مشاغل هی گروپ دقیقا همین رویه را در نظر گرفته و ابعاد ارزیابی شغل را در سه دسته تقسیم کرده است. 

 

know-how: برای انجام شدن هر شغلی مهارتها و دانش هایی مورد نیاز است. هر چه این مهارتها در دسترس تر و هر چه این دانشهای مورد نیاز سطحی باشد، اصولا شغل اعتبار کمتری هم در جامعه دارد و برعکس، هر چه بیشتر باشد، اعتبار آن شغل نیز بیشتر است. در مدل هی گروپ این بعد به سه قسمت تقسیم شده است:

مهارت فنی یا تکنیکال: دانش و مهارت فنی مورد نیاز در شغل. 

مهارت مدیریتی: توانایی کنترل و هدایت گروهی از انسانها به سمت هدفی مشخص.

مهارت ارتباطات انسانی: هر مشخصه ای از شغل که در قالب تعامل و ارتباط انسانی تعریف می شود.

Problem-Solving: زمانی که فردی در شغلی مشغول به فعالیت می شود، در برخی مشاغل ممکن است هر ساعت، در برخی دیگر روزانه و گاهی هم به صورت هفتگی با استثنائاتی در آن شغل مواجه می شود که نیاز است به آنها پاسخ دهد و آنها را حل کند، در مدل هی گروپ این جزء از شغل در قالب بعد حل مسئله تعریف شده است که از دو جزء کلی تشکیل می شود:

زمینه ی فکری مورد نیاز: حوزه فکری که شغل در آن انجام می شود.

تنوع مسائل(چالشهای فکری): تنوع مسائل و مشکلاتی که در شغل با آن روبرو می شوند.

Accountabilities: خروجی که از شغل مورد انتشار است در این حوزه می گنجد. ارزش افزوده شغل برای سازمانکه از طریق خروجی های این شغل انتظار می رود در این بعد بررسی می شود. به این منظور مدل هی گروپ سه بعد را نظر گرفته است:

ازادی عمل:میزان آزادی عملی که برای انجام این شغل مورد نیاز است.

حیطه تحت تاثیر شغل: حوزه فعالیتی که شغل در خط کسب و کار شرکت دارد.

اثر شغل: میزان اثر شغل در حیطه و حوزه ای که رد مولفه بالا(حیطه تحت تاثیر شغل) تعریف شد.

جمع بندی

نکته اول در مورد این مدل اینکه ابعادی که به آن اشاره شد، سطح بندی دارد، و اینکه به صورت متقاطع با سایر ابعاد امتیاز بندی می شود. گاها دیده می شود برخی افراد بدون توجه به این جداول و به اسم بومی کردن مدل، تغییرات اساسی رد مدل ایجاد می کنند و انتظار دارند نتیجه نیز بگیرند.

نکته دوم خطایی که ممکن است در این روش رخ دهد، ارزیابی شاغل است به جای شغل. در تجاربی که تا کنون داشته ام، سازمانهای ما به شدت در استفاده از این مدل، دچار این خطا می شوند. اساسا در سازمانهای ایرانی، کمترین توجه به خود شغل و ماهیت آن می شود و بشترین تاکید و توجه روی شاغل است. اعتبار هر موقعیت نه به خود شغل مجرد از شاغل، که به شدت به شاغل قبلی و یا فعلی وابسته است. برای همین است که چنین ضرب المثلهای شکل می گیرد: اگر خواستی پستی بگیری ببین قبل از تو چه کسی شاغل آن بوده است.

نکته دیگر در مورد مدل هی گروپ این که این مدل بیشترین تناسب را با مشاغل مدیریتی دارد. به همین دلیل است در برخی سازمانها برای مشاغل مدیریتی از این مدل و برای سایر مشاغل از روشهای ساده تر و معیارهای دیگر استفاده می کنند. 

نکته آخر برای استفاده از این مدل، حتما از مشاوران صلاحیت دار و مورد تایید کمپانی هی گروپ استفاده کنید. خوشبحتانه فضای بین المللی کمی بهتر از قبل شده است و امکان بهره مندی از مدلهای اصیل فراهم شده است. پس بهترین کار این است که مشتری مستقیم هی گروپ شوید تا اینکه از افرادی که دانش دست چندم دارند و شاید خیلی جزئیات و ریزه کاری های مدل را ندانند. متاسفانه فضای اخلاقی کسبو کار به شدت افت پیدا کرده و کسی نمی گوید نمی دانم. نبود طبقه بندی مشاغل خیلی بهتر است از وجود یک طبقه بندی مشاغل معیوب و بیمار.

پ.ن: برای آشنایی با مدل مرسر از مدلهای رقیب هی گروپ می توانید به این صفحه مراجعه کنید.

پیروز و پایدار باشید.

اگر مفید بود با دوستان خود به اشتراک بگذارید.